Qabatnı olgenge atıp ramet oqurlar.
Kabahati ölene yükleyip rahmet okurlar. Aruncând vina pe cel mort, ei se roagă pentru iertare.
Qaber sorasan baladan sora.
Haber sorarsan çocuktan sor.
Açıklama: ( Çocuk yalan söylemesini bilmez, gördüğü ve duyduğu gibi söyler.
(Dacă vrei să afli vești, întreabă-l pe copil. Copilul nu știe să mintă, el va spune ce a simțit și ce a văzut).
Qaderge moyın iyılır.
Kadere boyun eğilir.
Trebuie să te supui destinului.
Qadın bilegen cürt qaran qalır.
Kadının hakim olduğu yurt (çadır, ev) karanlık (bahtsız ) kalır.
Țara condusă de o femeie ( clanul,tribul), va rămâne în întuneric.
Qadının şaşı uzun aqılı qısqa.
Kadının saçı uzun aklı kısa.
Femeia are părul lung și mintea scurtă.
Qale ıșerden alınır.
Kale içerden alınır.
Cetatea se cucerește din interior ( numai când e trădată).
Qalbı doğrı kışı lafın üstıne kelır.
Kalbi doğru insan lafının üstüne gelir.
Omul cu inima curată vine peste vorba care îl prezintă.
Qalem qılıștan keskındır.
Kalem kılıçtan keskindir.
Creionul este mai tăios decât sabia.
Qalem tutqanın sozı otqır.
Kalem tutanın sözü etkili ( geçerli).
Cuvântul celui ce are în mână creionul este un cuvânt puternic.
Qalıpqa qarama qalpke qara.
Kalıba bakma kalbe bak.
Nu te uita la formă (unealtă, instrument), privește-i omului inima.
Qama qının kesmez.
Kama kılıfını kesmez.
Stiletul nu-și taie învelitoarea.
Qan qusar qızılşıq aşadım der.
Kan kusar kızılcık yedim der.
Deşi vomită sânge, va spune că a mâncat coarne ( fruct roșu).
Qannı qanman cümazlar, qannı suvman cüvarlar.
Kanı kanla yıkamazlar, kanı su ile yıkarlar (temizlerler).
* (Açıklama: Kan gütmeye karşı söylenmiş)
Sângele nu se spală cu sânge, cu apă se spală.
Explicația: S-a edificat pentru a spăla urmele sângelui vărsat în disputele dintre
familii.
Qar caua dep quvanma ayazı bolır, kelın aldım dep quvanma şayası bolır.
Kar yağıyor diye sevinme (neşelenme) ayazı olur, gelin aldım diye sevinme kusuru,
lekesi olur.
Nu te bucura că ninge, va urma gerul, nu te bucura că ai luat noră, vor apare defectele.
Qara qaber tez cayılır.
Kara haber tez yayılır.
Vestea neplăcută ( îndoliată) se va împrăștia repede.
Qara qızğa kelgende tan attı.
(Sıra) Kara kıza gelince sabah oldu.
(Açıklama: Kırım Türklerinde ve Dobrucadaki Kırım Türklerinde, düğünü yapılan güveği son derece arkada şlarıyle içip eğlendikten ve (kiyev konuşması) denilen gelenek toplantıda bulunduktan sonra, gece Yarısından biraz sonra, gerdeğe sokulur ve bir saat yine arkadaşları tarafından ilâhilerle çıkarılır. Bazan (kiyev konuşması ) toplantı uzun sürer ve içkiden kafalar da biraz fazla dumanlanmış olursa güveği gerdeğe geç götürülür ve gene de sabah açılmadan çıkarılıp götürülür. İşte,düğünü olup gerdekte delikanlıyı bekleyen kara kız böyle bir talihsizliğe çatmış olduğu için söylenmiş olacak.Bu atasözü, bir çeşit hayal kırıklığını ve talihsizliği anlatır).
Când i-a venit rândul fetii brunete, au răsărit zorile. (Explicația se referă la vechiul obicei tătar de a reprezenta istoria hanatului prin „poezia mirelui” așa cum am evidențiat în rev.„Emel” și în operele dedicate memoriei lui Negip Hagi Fazîl).
Qara kun qartaytır.
Kara gün ihtiyarlatır ( çöktürür).
Zilele negre (de suferință) te îmbătrânesc (te micșorează).
Qara mağa bır kozmen qarayım sağa ekı kozmen.
Bak bana bir gözle bakayım sana iki gözle.
Privește-mă cu un ochi, să te privesc cu doi ochi.
Qarnın auırsa avızın tıy, kozın auırsa qolın tıy.
Karnın ağırırsa ağzını yemekten menet, gözün ağırırsa elini oğuşturmaktan menet.
Dacă te doare burta, fii atent la ce mănânci, dacă te doare ochiul, supraveghează-ți mâna.
Qarnın toymaycaq cerge aşlığın belletme.
Karnın doymaycak yere açlığını belli etme.
Acolo unde nu te vei sătura nu arăta că-ți este foame.
Qarar kozge qart olır ecel kelse caş olır.
Görünürde ihtiyar kişi ölür (ama) ecel gelirse genç ölür.
La o primă vedere, moare cel bătrân, dar, dacă i s-a sfârșit sorocul, moare tânărul.
Qart qoynında qalaş bar qarmalasan komeş bar.
Kart (ihtiyarın) koynunda küçük simit var sıkı yoklarsan define var.
* ( Açıklama: ihtiyarlar tecrübeli kişilerdir.Onlarda küçük anılar yanında ders ve ibret alınacak serüvenler de vardır).
La sânul bătrânilor găsești covrigi, dacă insiști, găsești lauri.
(Explicație: Oamenii în vârstă au experiență.Ei păstrează, pe lângă amintirile mai obișnuite lecții de viață și învățături).
Qartaydın, cartaydın.
Kartlaşınca hastalanmaya, tamir ve tedaviye ihtiyac göstermeye başlarsın.
Îmbătrânind, devii supus îngrijirilor.
Qart oğutun tutmağan qartayğaşı onmaz.
İhtiyar öğütünü tutmayan ihtiyarlayıncaya dek iyi bir gün göremez.
Cel care nu ascultă sfaturile bătrânilor nu va avea nici o zi bună până la adânci bătrâneți.
Qarap tursan kun otmez.
İşsiz olursan gün geçmez.
Dacă nu muncești ziua nu trece. < 52
Qasap üyınde et tabılmaz.
Kasap evinde et bulunmaz.
În casa măcelarului nu găsești carne.
Qasım kelır kesım başlar, qısım kelıp bızde qışlar.
Kasım ayı (güz) gelir, dana ve koyun kesilerek etleri tuzlanıp muhafza ediler, hısım ve misafir gelerek kışı bizde geçirirler.
(Açıklama: Bu, bir çeşit misafirden yakınmak anlamına gelmektedir).
Vine ( luna) noiembrie și începe tăiatul vitelor și al oilor, carnea lor se sărează pentru a se conserva, apoi vin rudele, musafirii care iernează la noi.
(Explicație: Acest proverb vrea să fie o oarecare revoltă asupra unor musafiri ce stau cu lunile)
Qasım yüz arqası tuz.
Kasım ayından yüz gün geçtikten sonra gelen günler düz. (fırtınasız ve karsızdır).
După ce trec o sută de zile după luna noiembrie, zilele ce vor veni se vor derula în linie dreaptă. ( fără zăpadăși fără furtună).
Qaşman koz, qalğanı söz. Kaşla göz, kalanı söz. Sprânceană și ochi, restul e vorbă.
Qattı qaynağan tez suvır.
Katı (birden bire hızlı) kaynayan tez soğur.
(Açıklama: Birbirinin ne olduğunu araştırmayı gerekli görmeyip hemen ve sıkı dost oluverenlerin
dostluğu uzun sürmez, tez bozuşur ve küsüşürler).
Ce fierbe dintr-odată cu putere, se va stinge curând.
(Explicație: Cei care devin prieteni fără să aibe răbdarea de a se cunoaște, nu vor trăi o prietenie
de lungă durată, ei se vor despărți repede).
Qatıqnı aşağan tutulmaz şanaqnı calağan tutulır.
Yoğurtu yiyen tutulmaz çanağını yalayan tutulur.
(Açıklama: Asıl suçlu olan değil çok az suçlu olan tutulur ve cezalandırılır).
Nu este prins cel ce a mâncat iaurtul, cel care a lins farfuria este prins.
(Explicație: Nu vinovatul principal ci cel cu mai puțină vină va fi prins și pedepsit).
Qatnaşmağan tuvğan cat bolır.
Görüşmeyen akrabalar birbirine yabancı olur.
Rudele care nu se văd se înstrăinează cu timpul.
Qauğada cumrıq sayılmaz.
Kavgada yumruk sayılmaz.
În ceartă nu se mai numără pumnii.
Qayda bolsan anda bol, perdalezde üyde bol.
Nerede olursan orada ol, kocakarı soğuğunda evde ol.
Poți să te afli oriunde, dar la răceala dintre soți să te afli acasă.
Qayerde aqșam o yerde sabah.
Nerede akșam orada sabah.
(Açıklama: Gece yolda olma ).
Unde te vei afla noaptea, acolo să te găsești dimineața ( noaptea să nu călătorești).
Qayerde bırlık o yerde tırlık.
Nerede birlik orada dirlik.
Unde este unitate, acolo este și putere.
Qayerın tarısı on o yerın bodenesı.
Nerenin darısı iyi ise oranın bıldırcını.
Unde s-a cultivat bine meiul, de acolo vine vestea bună.
Qaysı tașnı kotersen astından şığar.
Hangi taşı kaldırsan altından çıkar.
De ridici orice piatră, iese de sub ea.
Qayt demege qoca coq, oyt demege ata coq.
Dön demeye koca yok, hey demeğe ata (baba) yok.
Ca să spună întoarce-te nu există bărbatul, ca să zică oprește-te, nu există tatăl.
Qayış tılsen tasmala, qız tılesen basmala.
Kayış kesersen ince ve düz tasma yap, kız istersen arasını kesmeden iste.
De vrei să tai piele, taie subțire și drept, de vrei să ceri fata, s-o ceri fără să aștepți prea mult.
Qazanmay qazan qaynamaz.
Kazanmadan kazan kaynamaz.
Ceaunul nu fierbe dacă nu ai un câștig.
Qazanına tartmağannın qaşığı sınsın.
Kazanına çekmeyenin kaşığı kırılsın.
(Açıklama: Kendi yararına çalışmayanın işi bozulsun).
Să se rupă lingura celui ce nu trage la ceaunul tău.
(Explicație: Cel ce nu muncește spre binele propriu, să nu aibe succes).
Kelgen quılmaz tuvğan buılmaz.
Gelen koğulmaz doğan boğulmaz.
Cel ce vine nu poate să fie gonit, cel ce se naște, nu poate fi gâtuit.
Kelınge kocan şırkın degenler, babamın üyınde o da coq edı degen.
Geline kocan çirkin, demişler, babamın evinde o da yoktu, demiş.
I s-a spus miresei că are soț urât, la tata acasă nu era nici acesta, a răspuns ea.
Kelın oynamağa bılmese cerım tar, der.
Gelin oynamasını bimezse yerim dar, der.
Mireasa care nu știe să danseze, va spune că locul este prea strâmt.
Kerekmegennı cıy, kerekken kun bolır.
Gerekmeyeni sakla bir gün gerekir.
Pune deoparte ce nu-ți face acum trebuință, va veni o zi în care vei avea nevoie de el.
Kesımsız ırğat boş şığar.
Gününü ve ücretini peişinen kararlaştırmadan çalışan ırgat boş elle çıkar.
Argatul care nu-și calculează timpul și munca, iese cu mâna goală.
Keş bolsın qıyış bolmasın.
Geç olsun eğri olmasın.
Târziu să fie lucrul terminat, dar să nu aibe defecte.
Keș kelgenge ya soğan ya süven.
Geç gelene ( misafire) ya soğan verilir yahut sopa).
Celui care vine târziu (musafirului întârziat) i se va da ori ceapă ori bătaie.
Qıbırdağan kır atlar.
Kıpırdayan (hareket eden) kırı atlar, güçlükleri yener, geçer.
Cel care mișcă (muncește) sare câmpia, învinge și trece peste greutăți.
Kışı cüre cüre cürşen bolır, söylı söylı sözşen bolır.
Kişi yürüye yürüye yürümeye alışır, söyleye söyleye söylemeye alışır (yürüyücü ve sözcü olur).
Tot mergând, mergând, omul se va obișnui cu drumurile, tot vorbind, vorbind, va fi vorbăreț.
Qılığı arunın itibarı artıq.
Huyu (kılığı) iyinin itibarı fazla olur.
Cel care are deprinderi bune va fi apreciat mai mult.
Kırcımanğa qız bersen başında qırq aylanır.
Dul erkeğe kız verirsen başında kırk kere döner, okşar.
Dacă îi dai unui văduv o fată, el se va învârti în jurul ei, privind-o cu admirație.
Qırım qırılmay qız qırılmaz.
Kırım (yurdu) bitmeden kız bitmez.
Fetele nu se vor sfârși până ce Crrimeea (patria) nu va fi sfârșită.
Qırq bacanaq bır capalaq bolmaz.
Kırk bacanak bir pervane olmaz.
(Açıklama: Kırk tane bacanak bir araya gelip birlikte bir iş yapmayı başaramazlar anlamına).
Patruzeci de cumnați nu pot să devină un impediment.
(Explicație: patruzeci de cumnați nu se pot uni ca să realizeze scopul propus ).
Qırq kun taban etı bır kun au etı.
Kırk gün çalışarak et yemeye karşılık bir gün av eti ye.
(Havadan geçinmeye bakma, çalışıp kazan ve yaşa anlamına).
Patruzeci de zile muncind vei consuma carnea tălpilor tale și numai o zi vei mânca vânat. Explicație: ( Proverbul se referă la omul care trebuie să muncească fără a aștepta ajutor din aer)
Qırqından son azğannı teneşır temızler.
Kırkından sonra azanı (kişiyı) teneşir (ölüm) temizler.
Pe cel care încă bolește după patruzeci de zile, doar moartea îl va curăța.
Qırsızlıq bır cımırtaman başlar.
Hırsızlık bir yumurta ile başlar.
Hoția începe cu furtul unui ou.
Qırsızın auızı aytmasa kozı aytar.
Hırsızın ağzı söylemese gözü söyler (gözünden anlaşılır).
Dacă gura hoțului nu va vorbi, ochii lui vor spune adevărul.
Qırsız qarda cürer ızın belletmez. Hırsız karda yürür de iz bırakmaz.
Hoțul umblă pe zăpadă și nu lasă urme.
Qısırda uuız erınşekte yüz bolmaz.
Kısır (inekte) ovız haylazda yüz (utanma) olmaz.
Față la vaca stearpă și (rușine) la omul leneș nu există.
Qısmet kokten zenbılmen tuşmez.
Kısmet gökten zenbille inmez.
Norocul nu cade din cer cu coșul.
Kışı cana cana Cennemge koner.
İnsan yana yana Cehenneme alışır.
Tot arzând, tot arzând, omul se obișnuiește cu iadul.
Qıyamet kunı konşıdan.
Kıyamet günü komşudan.
În zi de apocalipsă ai ajutor de la vecin. \ 56
Qımırsqadan ornek al cazdan qışqa azırlan.
Karıncadan örnek al yazdan kışa hazırlan.
Ia pildă de la furnică și pregătește-te pentru iarnă din vară.
Qız arslan ketırer kule turar, ul cılan ketırer şağa turar.
Kız arslan getirir güler yüzlü olur, oğul yılan getirir sokar durur.
(Açıklama: Damadın güler yüzlü bir arslan olabilir, gelinin yılan gibi zehirini saçabilir, demek istiyyor. Bunun tersi de olabilir.)
Fata aduce un leu care va râde tot timpul, băiatul aduce un șarpe care va lovi pe neașteptate.
( Explicație: Poți avea un ginere cu fața veșnic veselă și surăzătoare, nora putând fi provocatoare de otravă . Dar se poate întâmpla și inversul situației).
Qız balanın art etegı ozıne duşman.
Kız çocuğun arka eteği kendisine düşmandır.
Poala din spate îi poate fi dușman copilei.
Qız beşıkte çıyızı sandıqta .
Kız beşikte iken çeyizi sandıkta toplanmaya başlanır.
(Açıklama: Çabuk büyür ve evlenir anlamına söylenmiş).
Fata e în leagăn cu zestrea în ladă
( Explicație: Se referă la faptul că fetele cresc repede și se pot căsători devreme).
Qız qartaysa qarı anağa tuşer.
Kız kartlaşırsa kahri (evlenmiyor diye) anasına düşer.
Dacă fata îmbătrânește, grija de a nu fi căsătorită aparține mamei.
Qız qursağı qınıday ul qursağı uruday.
Kız karnı kın kadar (dar) oğul karnı kuyu (kadar) derin olur.
Burta fetei va fi cât o păstaie, burta băiatului, cât fântâna de mare.
Qızdan qıl- cuğış artmaz.
Kızdan kıldan yapılmış bulaşık bezi bile artmaz.
De fată nu scapă nici spălătorul de vase făcut din fire.
Qızı barnın nazı bar, qırq kışımen bazı bar.
Kızı olanın nazı var kırk kişi ile oyunu var.
Familia care are fată se lasă alintată și cu patruzeci de oameni are legătura dată.
Qızın kımnı süyse qıyevın odır, ulun kımnı süyse kelının odır.
Kızın kimi severse güveğin odur, oğlun kimi severse gelinin odur.
Pe cine iubește fata ta, acela ginere îți va sta, pe cine iubește fiul tău, aceea noră îți va fi.
Qıznı kım ayttırmaz qımıznı kım ışmez.
Kızı kim istemez, kımızı kim içmez.
Cine nu-ți pețește fata, cine nu bea kîmîz. (băutură preparată din lapte de iapă).
Qızın koteklemegen tızın kotekler.
Kızını döğmeyen dizini döğer.
Cine nu-și bate fata, își va bate genunchii.
Qızın onbeşıne kelgende ozın cauşı bol.
Kızın onbeşine geldikte kendin görücü ol.
(Açıklama: Kızına eş ara ve bulup evlendir anlamına).
Când fata ta împlinește cincisprezece ani, tu să-i devii pețitor și s-o măriți.
(Explicație: Proverbul se referă la căsătoria devreme a fetelor, chiar la vârsta de cincisprezece ani).
Qıznı ozın bılgenıne taşlasan ya zurnacığa barar ya davulcığa.
Kızı kendi bildiğine bıraksan ya zurnacı ile evlenir yahut davulcu ile.
Dacă lași fata de capul ei, se va mărita ori cu un clarinetist ori cu un toboșar.
Qızın aruı anadan, üyın aruı qonadan bellı bolır.
Kızın iyisi anadan, evin (ailenin) iyisi sofradan belli olur.
Fata bună se presimte de la mamă, gospodăria bună se presupune de la masă.
Qızınnı el üyınde catqızma, uluna şeer aşı tatqızma.
Kızınnı el evinde yatırma, oğluna şehir aşı tattırma.
Nu-ți lăsa fata să înnopteze la case străine, nu-i da băiatului să guste mâncarea de oraş.
Qızğanğanın qızıl itke cem bolsın.
Kıskandığın (şey) kızıl ite yem olsun.
Ceea ce nu te înduri să dai, las să fie hrană câinelui roșu.
Qoca otmegı ortada, ul otmegı tartmada.
Koca ekmeği ortada, oğul ekmeği rafta.
Pâinea soțului este pe masă, pâinea fiului este pe grindă (raft).
Qol carası geşer, tıl carası geşmez.
El ( ile açılan ) yarası geçer, dil yarası geçmez.
Rana făcută de mână, se vindecă, însă rana de limbă, nu .
Qol sınsa cen ışınde, baş carılsa bork ışınde.
Kol kırılırsa yen içinde, baş yarılırsa kalpak içinde.
(Açıklama: Olaylar, açığa vurulmamalıdır, mertliğe yaraşmaz anlamına).
Dacă te rănești la mână, rana va fi ascunsă sub mânecă, dacă vei fi rănit la cap, va fi sub căciulă.
(Explicație:Faptele trebuie prezentate în mod deschis, altfel nu vor avea demnitate).
Qolında barlıq boldı cüuıgı cat boldı.
Eline varlık geçti akrabası yabancı oldu.
A devenit bogăție ce aveai la mână, dar rudele ți s-au înstrăinat.
Qolındaqı pıter itibarın keter.
Elindeki biter itibarın gider.
Când vei termina ce ai în mână, vei pierde și respectul.
Konşı qızı qolaylı.
Komşunun kızı ( ile evlenmek ) kolay olur.
Este uşor să te însori cu fata vecinului.
Qonșunın tavuğı qaz korınır.
Komşunun tavuğu kaz (gibi) görünür.
Găina vecinului o vezi precum o gâscă.
Qonşunın bar bolsın bermese de tılemez.
Komşunda mevcut olsun vermese bile senden istemez.
Să fie vecinul om bogat chiar de nu-ți dă, el nici nu-ți va cere.
Qonşunın saranı mallı eter.
Komşunun cimrisi mal sahibi yapar.
Vecinul sgârcit te va face stăpân peste mai multe mărfuri.
Konşunın qoturı cuqmasa quyu cuğar.
Komşunun yarası sirayet etmese de huyu sirayet eder.
Chiar de nu se molipsește omul de rana vecinului, el se poate molipsi de năravurile lui.
Qonşuda pışer bızge de tüşer.
Komşuda pişen (aştan) bize de verilir.
(Açıklama: Komşudan biraz tevekkülle umulan şey).
Din mâncare gătită la vecin vom avea parte și noi.
( Explicație: Proverbul se referă la partea primită în dar din mâncarea îmbelșugată a vecinului).
Qonarman cel bılecek, qoşarman el bılecek.
Konacak (akşam yatacak) yerimi yel (tesadüf anlamına) bilecek, arabaya koşacak hayvanımı el bilecek.
(Açıklama: Gurbette kimsesiz ve bir şeye sahip olmadan onun bunun yardımıyle yaşayan garip kişi için söylenmiştir ).
Aș înnopta, vântul știe, aș alerga, lumea știe.
(Explicație: Omul singuratic, aflat în pribegie, neavând niciun bun asupra sa, trăiește doar cu ajutorul celor din jur).
Qoraz kop bolsa tan keş atar.
Horoz çok olsa tan geç açar.
Dacă sunt mulți cocoși, răsăritul se va ivi mai târziu.
Qoraz olır kozı şoplıkte qalır.
Horoz ölür gözü çöplükte kalır.
Cocoșul moare dar ochii îi rămân la grămada de gunoi.
Qorq abırlının beşınden, ogıznı ayırır eşınden.
Kork nisan ayının beşınden, öküzü ayırır eşinden.
(Açıkjlama: Tecrübe ile anlaşıldığına göre , Nisan’ın beşlerinde hava birden bire kış ve şiddetli soğuk yaparak öküzleri öldürmekte ve eşlerinden ayırmalktalar.Yukarıda geçen atasözlerinden de Nisan ayında havanın değişken olduğu ve tedbirli olmak gerektiği anlaşılmaktadır).
Să te sperii de data de cinci a lunii aprilie, acea zi poate despărți boul de perechea sa.
Explicație: Se deduce rolul experienței, la data de cinci aprilie vremea se poate schimba brusc frigul pătrunzător va omorî boii despărțind perechile. Și proverbele de mai sus se referă la nestatornicia vremii din luna aprilie, este o lună care trebuie tratată cu îngăduință.
Qorqı qora bekletır.
Korku ot ve saman yığınlarının saklandığı avulu bekletir, muhafaza altına aldırır.
Teama te face să păzești grădina gospodăriei.
Qorqılı tış kormekten yau (uyau) catmaq aruv.
Korkulu düş görmekten uyanık yatmak iyi.
Decât să ai coșmar, rămâi mai bine treaz .
Qorqının olımge paydası coq.
Korkunun ölüme faydası yok.
Teama nu -i folosește morții.
Qorqaqnı qualasan batır bolır.
Korkağı kovalarsan bahadır olur.
Dacă îl alergi pe fricos, el devine viteaz.
Qoy kormegen qoy alsa qualap curıp otlatır, qız kormegen qız tapsa başına qına salıp oplatır. Koyun görmeyen koyun alırsa qovalayaraq gezdirip otlatır, kız görmeyen kız doğurursa başına kına sürüp hoplatır.
Cel care n-a avut oi de-i va avea, îi va duce bucuros la pășunat, cea care n-a avut și va naște fată, o va unge pe cap cu kîna și o va iubi ca o jucărie.
Qoy ekı kere sıdırılmaz.
Koyun iki kere yüzülmez.
Oaia nu se jupoaie de două ori.
Kır sasığın suv cuvar, cer sasığın cel cuvar, et sasığın tuz cuvar.
Kir kokusunu su yıkar (giderir), yer sasığını yel yıkar, et kokusunu tuz yıkar.
Mirosul (neplăcut) de murdărie apa o va spăla, mirosul locului cu vântul se va duce, mirosul cărnii stricate, cu sare se va acoperi.
Kışı süygenıne süykenır.
Kişi sevdiğine dayanır (sığınır).
Omul se sprijină pe cel pe care-l iubește.
Kışkene şotıq araba avdarır.
Küçük çotuk araba devirir.
Buturuga mică răstoarnă carul mare.
Kievden ul kulden oba bolmaz.
Damattan oğul külden üyük olmaz.
Din ginere fiu nu se face, precum movilă din cenușă nu există.
Kok cılamay cer kulmez.
Gök ağlamadan yer (toprak) gülmez.
Nu râde ( nu se bucură ) pământul până nu plânge cerul.
Kokten ne causa cer onı qabul eter.
Gökten ne yağarsa yer onu kabul eder.
Pământul primește ce cade (plouă) din cer.
Kobı zarar azı qarar.
Çoğu zararlı azı kararlı.
(Açıklama: Yemek ve sağlıkla ilgisi olan şeyler için söylenmiş.
Ce este mult, aduce pagubă; ce este puțin, ajunge.
(Explicație: Proverbul se referă la mâncare și la sănătate).
Kop qımırsqa pıl cığar.
Çok karınca fil devirir.
Un mușuroi de furnici dărâmă un elefant.
Kop laf baş avurtır.
Çok söz baş ağırtır.
Prea multă vorbă provoacă durere de cap.
Kop saylağan ya sazğa ya tazğa.
Çok seçen ya batağa yuvarlanır yahut keleşe bağlanır.
Cel care alege mult, ori cade în baltă, ori își leagă viața de un chel.
Kop tıleknın cauı bolmaz.
Çok dileğin düşmanı olmaz.
Nu vei avea dușmani după multe rugăciuni.
Kop yaşağandan sorama kop gezgenden sora.
Çok yaşayandan sorma çok gezenden sor
( Açıklama: o daha çok şey gürüp öğrenmiştir).
Nu-l întreba pe cel care a trăit mult, întreabă de la cel care s-a plimbat mult.
Köpke kul şaşılmaz.
Çoğa kül saçılmaz.
Cenuşa nu se aruncă la gunoi.
Kopırıp şapırtmağa mal dayanmaz.
Har vurup harman savurmaya mal yetmez.
Nu trebuie să arunci marfa fără măsură.
Koz kormese gonıl qatlanır.
Göz görmezse gönül katlanır.
Inima suportă chiar dacă ochii nu văd.
Qudaşa qudaqasın elal malı.
Kudaşa (gelinin kız kardeşleri, akrabaları) kudanın ( dünürün ) helal malı.
(Açıklama: Eniştenin erkek kardeşi baldızının kudakası olur.Baldızı erkek kardeşinin kudaşası olur. İşte kudaşa kudaağabeysinin helal malıdır.Yani onunla evlenmesi gaayet tabidir anlamına söylenmiştir).
Cumătra aparține de drept cumătrului.
(Explicație: Fratele cumnatului devine cumătru. Cumnata { -ul} devine ruda prin alianță a fratelui. Iată cum se definește ca posibilă nuntirea celor doi înrudiți prin alianță).
Qul qulğa sebep.
Quday alayına sebep. Kul kula sebep olur, Huda hepsine sebel olur.
Robul poate pricinui rău robului. Dumnezeu poate fi cauza tuturora.
Qul qusursız bolmaz.
Kul kusursuz olmaz.
Omul ( sclavul) nu poate fi fără cusur.
Kul borcı aq borcı .
Kul borcu hak borcu.
Datoria omului este datoria lui Dumnezeu.
Kul sığılmay Qızır cetışmez.
Kul sıkılmadan Hızır yetişmez.
Omul nu devine sfânt fără a renunța.
Qurbannın kozı yaşlı bolır.
Kurbanın gözü yaşlı olur.
Ochii animalului jertfit vor fi plini de lacrimi.
Qurt qartaysa itlerge masqara bolır.
Kurt kocarırsa itlere maskara olur.
Dacă îmbătrânește, lupul ajunge de râsul câinilor.
Qurt tugın taşlar quyın taşlamaz.
Kurt tüyünü bırakır huyunu bırakmaz.
Lupul îşi schimbă părul dar năravul ba.
Qurı ağaşqa qan cağılmaz. Kuru oduna kan sürülmez.
( Açıklama: Suçsuz kişiye iftira edilmemeli anlamına).
Sângele nu se șterge de lemnul uscat.
( Explicație: Omul nevinovat n-ar trebui să fie ponegrit ).
Qusursız dost qıdırsan dossız qalırsın.
Kusursuz dost ararsan dostsuz kalırsın.
De cauți prieten fără cusur, rămâi fără prieten.
Quș balası uyuasında korgenın ışler.
Kuş yavrusu yuvasında gördüğünü yapar.
Puiul de pasăre va face ce a văzut în cuib.
Quyruqsız tauıq er gun pılış.
Kuyruksuz tavuk hergün piliç.
Găina fără coadă pare puică.
Niciun comentariu:
Trimiteți un comentariu