22 mar. 2017

Tan Yıldızı - Luceafărul în traducerea d-nei Güner Akmolla, 1992.



Bır zamanda bar eken
Masalday bır zamanda,
Yuksek padışa ayleden
En guzel qız dünyada.

Bır tane qız aylede
Er şiyde nazlı eken,
Yucelermen o osken,
Ayday, yıldız ışınde.

Yuksek duvar salqınından
Adımların akete
Aşıq bolğan yıldızıman,
Pencırede korışe.

Uzaqlarğa, denızlerge,
Seiyr ete tuvğanın,
Qara gemı cürgen yerde
Canlandırır colların.

Qarar bugun, qarar yarın,
Isteklerı canlana,
Aftalarman qaraşıp,
Yıldız qızğa aşıq bola!

Tırsegıne mannayın
Salıp rüya korgende,
Sevda totıra cüregın,
Canı taşa süygende.

Ottay cana er aqşam
Yıldız kokke mıngende
Qara saray col aşsa
Qız carıqqa kelgende.

Adım, adım, artından
Odaşıqqa cayıla,
Suvıq şımşekten toqıp
Alevden bır piyala.

Catmaq uşun uzansa
Toşegıne bu qızşıq,
Koksınde tiye qollarğa
Kırpıgın yavaş cabıp.

Piyaladan aydınlıq
Vucüdüne togıle,
Balaban kozlerge cabıp,
Aylanılğan betıne.

Kulerek qız oğa qaray
Qaltıray o aynada,
Rüyasında qarşılay
Cüregıne cabışa.

Yuqusında qonışıp
Qızşıq dertın anlata,
- Menım keşe Padışam,
Neşın yoqsın? Kel mana!

Tuş aşağa, mulay yıldız
Bır ışıqman tuz tayıp,
Kır üyume, tuşunceme,
Omırım aydınlatıp.

Qaltıray qıznı seslep,
Aşq canığı qabara,
Çar çabuq ozın atıp,
Denızlerge o bata.

Tegerşıktiy aylana,
Onın tuşken suvları,
Şaylı bır caş yarata
Korunmegen yerlerı.

Eşıktiy cengıl geşe
Pencırenın kenarından,
Qolındaqı değnege
Qamışlardan taç sarğan.

Caş bır voievod bola
Cımşaq altın şaşımen
Çıplaq omızlarına
Baylap qara ortımen.

Betın saydam kolgesı,
Mayşıraqtay sararğan
Yaqşı ölın kozlerı
Pırlantaday canlanğan.

-Zor keldım oz dünyamdan
Seslep senın şaqıruvın.
Menım babam koklerden,
Anam denız suvların.

Kelıp senın odana,
Yaqın turıp kormege,
Qondım aşıq aydınğa,
Tuvdım suvlar ışınde.

Kel sen! Menım qıymetlım!
Bazgeş bılgen dünyannı,
Menmen Çolpan Yıldızı
Bol sen menım kelınım!

Anda, mercan sarayda,
Yüzyıllarca yaşarsın,
Butun millet okyanda,
Senı sesler, korersın!

- Ne guzelsın, rüyamda,
Melayke diy kornesın,
Mana aşqan colında,
Menı cüre kormezsın!

Yabancısın sen, mana,
Caltıraysın sert, cansız!
Men canlıman, sen mevta,
Bızlata menı kozın!

*
Keçer bır kun, keçer üş kun,
Kenede kece bola,
Dalğaların padışası uşun,
Cüregınde meraq taşa.

Yuqusında hatırlap
Yıldız sevdası açıla,
Cüregınden ses kelıp,
Denız beyın şaqıra.

- Tuş aşağa, mülay Yıldız
Bır ışıkmen tuz tayıp,
Kır üyume, tuşunceme,
Omırım aydınlatıp!

Kokte, qıznı eşıtkende,
Yıldız aşqtan canıp sone,
Kok aylana, bırden bırge,
Şo cöytılğan yerıne.

Ava tola alevlerge,
Dünya olarman qaplana,
Khaos aşıla derelerge,
Guzel bır bet yaratıla.

Qara şaşın üstünde
Taçı canğanday bola,
Akikaten uşup kele,
Canıp kuneş otuna!

Aşıla qara kepınlık
Mermer qollar korıne
Tuşuncelı, mon kelmek
Yaqışa cangız betıne.

Guzel kozler, ulu kozler,
Deren hayalday caltıray,
Tupsız ekı arzu bolğan,
Qaranğılıq tolğan olay.

- Zor keldım oz dünyamdan,
Sesliyım dep, şundıde,
Kuneştır menım babam,
Anamda, sorasan, gece.

Kel sen, menım qıymetlım,
Bazgeş bılgen dünyannı,
Menmen Çolpan Yıldızı,
Bol sen menım kelınım.

Kel sen! Senın sarı şaşıne
Tutayım taç yıldızdan.
Sen bol menım koklerımde
En aruv caltırağan!

Sen oğadarda şaylısın,
Hayallarda ciniysın,
Mana aytqan cölın senın
Yaqışmay eş, semen ketmem!

Merhametsız senın aşqın,
Cürek tamırlarım sızlar,
Deren kozler kasta etıp,
Baqışların menı cağar.

- Menım kokten ayırılğanım
Istiysınmı, anlamadan?
Sen bır fanisın, süygullım,
Menım uşun ölım yasaq.

- Layıq laflar qaramayman,
Başlamasında bılmiymen,
Anlaşıla aytqanların,
Kop manasın becermiymen.

Eger qanaatmen ıstesen
Menım senı süygenımnı,
Kel topraqqa menım uşun,
Bol sende mendiy ölımlı.

-Men ölgenım ıstiysın sen
Bır obışmek uşun denış,
Istiymen bıl, menım süygım
Korınmemış, er şiyden tış!

Evvet, güna yaratacaq
Başqa qanun alırman men,
Ebediyetmen baylanmaq
Bolğan eken, qobarman men.

Aytıp kete... Qayıp boldı
Bır qızşığın aşqın ıstep.
Qopqan kokten, ozın azdı,
Qayıp boldı, kokten sönıp.

*
Bu zamanda Katalyn
Quylı, şırtlı bır bala,
Sofrada qadelernın
Işın totıra şarapqa,

Adım, adım, o tuta
Padışa zaden urbasın;
Babasız oksız bala,
Cesaretın bılmezsın,

Ekı betı caltıray
Elmaşıqtay qırmızı,
Yavaş, yavaş, yaqınlay
Katalynge, şah qızı.

Neday güzel qız bolğan
Neday şaylı, Allayım,
Ey, Katalyn, şımdı zaman,
Anla sende qısmetın.

Yavaşından, koşede,
Tutıp onı şıbırday:
-Ket, Katalyn, şo yerde,
“Işı yoqta, it suvlay”.

- Ne bar? Oturma canğız,
Dalma tuşuncelerge.
Kel qatıma, şen bol, qız,
Erınlerın opmege.

- Ne ıstiysın? Ket şundan,
Taşla menı raatıma.
O! Sağınaman derenden,
Aşıq boldım yıldızğa.

- Bılmesen, kosteriyım
Bırliy, bırliy, sevdamnı.
Sade qızma, çıpiyım,
Sesle menım aşqımnı.

Avcı qatıp azırlay
Quşlarnı tutma avın,
Kel canıma, quşaqla,
Uzatqanda, tut solım.

Koz astında qozlerın,
Qıymıldamadan qalsın,
Okşelerden koterıl,
Qoltığından saralsam.

Men aşağa enkiysem,
Sen yoqarğa qarap qal.
Bonday omır geşırsem,
Senı korıp toymadan.

Sen de aşqnı tanısan,
Men opkende enkiysen,
Sevdalıqnı anlasan,
Sende menı şay opsen.

Sesledı o balanı
Em şaşırıp, em süyıp,
Meraq etmiy cımşadı,
Bekte yaldı, qız bolıp.

Sonra yavaş: - Men senı
Balalıqtan tanıyman.
Em solenşek, em carlı,
Uyuşasın sen menmen.

Ama Çolpan Yıldızı
Tuvıp uzaq yerlerden,
Canlandırıp suvlarnı
Collar aşa denızden.

Dalğalar egıp geşkende
Oğa doğrı col cürıp,
Koz caşlarım taşqanda
Kırpıklerım tolışıp;

Onın aşqı qaltıray
Menım dertım sılmege,
Oğa süygım cetalmay,
Yoqarlarğa koterıle.

Öz dünyadan mon kıre
Suvıq ışıqlarıman,
Süyermen onı ömırce,
Ömırce qalır, uzaqtan.

Onın uşın kunlerım    
Boş geçeler, qırlarday,
Canlı, carıq aqşamlarım,
Öz cüregım zor anlay.

- Sen balasın, şaylı qız,
Aydı şımdı qaşayıq.
Cöytılayıq ekımız,
Atımıznı unutayıq.

Ekımızde aqıllı
Şen bolarmız, zevq oser,
Unutarsın cürtınnı,
Yıldız sevdası söner.

*
Uştı Yıldız. Kokte
Osken onın qanatları.
Bin senelık cöl keçe
Ep oğadar daq’qaları.

Aşada kok tolı yıldız,
Yoqarda kok yıldızlı...
Arasında şımşek sönsız,
Adaşqanday uşa ızlı.

Qhaosnın derelerınde
Togerek etraflarda
Carıqlar tuvğan korıne
Dünya yaratılğanda.
Carıq oğa dolaşır
Denızdiy, dalğaday sarıla,
O uça, ıstek tolı, fikir,
Er şey, er şey, cöytıla.

Onın yetışken yerınde
Koz yoq tanımaq uşun,
Oğraşa zaman boş yerge
Boşlıqtan tuvmaq içün.

Yoq bırşey, desende, bar
Bır heves onı sorğan!
Derenlık bar, oğadar,
Qaranlıq unutulğan.

- Şo ağır ebediyetten
Allam, menı qurtar!
Menden sana sönsüz hürmet
Dünya bolğanı qadar.

Tanrım, menden er şey iste,
Başqa qader sen ber mağa!
Sensın hayatnın ustunde
Sen alasın mezarğa.

Gerı al ölmemezlık hayalın!
Baqışım ateşın al gerı!
Mana ber – er şey içün,
Bır saat, bır saat süygı!

Qhaostan yaratıldım, Allam,
Qhaosqa döner edım,
Durgunlıqtan tuvdım, Tanrım,
Dınlenmektır ıstegım.

- Hiperiyon, derelerden kelesın sen
Korılmegen tıleklermen.
İsteme, sonın bılmesen,
İşaretler, mücizeler.

Insanman dep sen özınnı
Olarman uşatasınmı?
Gebersın insanlar epısı
Yaratılır gene cinsı.

Onlar boşqa ümit qura
Ereklerı boş uydurma.
Başqa dalğa kene tura
Mezarında pıtse dalğa.

Insanlarda bolır qısmet,
Bazısında qara qader,
Bızler uşun ölım yasaq
Yoqtır bızde zaman, ya cer.

Bugun ölmek içün yaşar
Sonsız tınevın bolğanlar
Başqa kuneşte caltırar
Eger sönse bo carıqlar.

Tuvmağa oğraşalar,
Arqada bellı ölım
Ölmek içün tuvalar
Öleler, tuvmaq içün.

Sen, Hiperiyon, sen barsın
Er ıstegın yerınde,
Bolır er ne ıstesen,
Meraqmısın bılgıge?

Istiysınmı can kelsın
Anau bızın durkıge?
Tav bayırman bırleşsın,
Adalarda, denızde?


Hareketmı ıstiysın?
Doğrulıq, kuvet kosterme?
Topraqnı berer edım
Padışalıq etıp bölmege.

Gemılermı arzında?
Askeriyemen dolaşmaq?
Collar aşılır qarada –
Ölım bolmaz, o, yasaq!

Kım içün sen ölecen?
Ket cerıne, artına!
Onlardan ne bekliycen?
Adaşqanda o dünya?

*
Kokte, ozın cerıne,
Qaytıp keldı Hiperiyon.
Er zamanday, bugunde,
Caydı carıqlarınnı.

Aqşam ustu rastladı,
Artıq gece bolacaq,
Kokte ay carıq tuvdı,
Sularda canlanacaq.

Ince qıvılcımlarman
Toldı tavda cölşıqlar
Lamburların astından
Korne ekı caş bala.

- Taşla başım, qıymasım,
Catsın senın qatında,
Tatlı omır yaşayım,
Senın kozın astında.

Dolaş menım tuşuncemnı
Suvıq carığın namına,
Cay, sönmez sukunetnı
Qaranlıqlı sevdana.

Kel sen, menım ustumde,
Butun dertım toqtatıp,
Bırtanesın süygunde,
Hayallarğa son berıp.

Kokten kore Hiperiyon
Şaşıp qarağanların,
Qol moynına salğaman,
Cüvırıp quşaqlağanın.

Kumuş şeşekler qoqıy
Tatlı cava onlar kokten,
Uzun şaşlı, altın şaşlı,
Başlarına, caşların.

Qızımız, aşq saruşı,
Aşıp kozlerın kore
Kokte süygen Yıldıznı,
Yavaş, dertın tırılte.

- Tuş aşağa, mulay Yıldız,
Bır ışıkmen tüz tayıp,
Kır ormanğa, tuşunceme,
Qısmetım aydınlatıp.

O kene onday qaltıray,
Tavlar, dağlar, ustunde,
Boş şollernı o ayday,
Cansız qırlar cürgende.

O şaptırmay ozın endı
Yukseklerden denızge!
- Nedır sağa, topraq betlı,
Men bolsam ya başqası?

Sızın tar dünyanızda,
Qısmet beklep yaşaysız,
Cihanımda men turaman,
Canğız, amma ölımsız!