18 MAYIS 1944 ‘NIN SURGUNIN?
GÜNER AKMOLLA
2015 senesınde yazıp tanıttım tarihımıznı “71 cıl anımak tatar surgunınden” kitabımda… Bızım olımsız hatıramızda qalacaq anımanın sebeplerını, balalarımızın hatırasında qalacaq yalancı tarihın haqsızlıqlarını ve butunni oldırmeklerınıde, dünyağa qaber ettım… Onlar: M. Ülküsal, Sabri Arikan, Al. Mihalça, M. Moise, A. Dumitru, M. Kelaru, menmen qonışıp bıldıremız “unutmağanımıznın sebeplerını”:
- 1779 cılında Aynalıqabaq anlaşmasının denıştırılmesı yasala Qırım’nın bağımsız bolğanına kereklı bılgıler berılıp ve onın öz milletının arasından Hanlarını seçmege haqqı tanılıp. (yazğan Sabri Arıkan, Türkiye de cetışken qırımtatarlarından).
- 1783 cılında sonğı Hanımız, Şahingiray–Han Ekaterina II-nın emırımen feragat ete Qırım Hanlığından.
- Rus sömürgecılıgı 1774 cılından başlay bugunge cetışe, zapt etken ülkelerını gerılıkte taşlay neğadar ilerı ve zengın bolsalarda bır zamanda, anca 2016 da tuşune Kazaqıstan aile adlarını rus tesirınden ayırmağa!
- Qırım da ve Kaukaz etraflarında isyanlar qan ışınde qapatıla ve zapt etkenlerge qarşı kelıngen isyanlarnı tanıta.
- 28 cenk başlay Osmanlı Rus’ qa qarşı kelıp. Qarışıq ve yabancı milletlermen totırılğan topraqlar canı vaziyet kostere, koplık bolğan tatarlar OZ VATANLARINDA azınlıq halıne kele!
- Çarlıq (ve sonra bolşevik zamanı) “haraşo” denılgen rus qızlarıman caşlarımıznı evlendıre. 1783–ten sonra, kunımızgeşık, aydınlarımız Sibirge surule, surule; rus cezalısının bo sözı dünya dolaşa: “Sibirge surgun, Rossiye’ de tatar bolmaqtan qayırdır…”
- 1860-1880 cılların arasında putunni koşuvler artıq qurtulış ümitlerının songenını korsete, çünki Qırım harbı de, 1853-1856 da ziyanğa (yazıqqa) kete… -Öz hükümetımızın bolmağanı, insani haqlarımızın tanılmağanı, ordımızın yasaq bolğanı, ekonomi barlığın yoqlığı, Qırım tatar tarihının sahtesıne oğrağanımız, bır qaş sebep kıbı qalmaqtadır.
- Turmadan, sistema kıbı tatarların topraqları yağma etıle, tatar kul (kole) bola öz baba toprağında.
- Caş tatarlar zorman askerge alına, onda qızmetkârlıqqa salınıp ve tüfek kormeden; 10-15 cıl tuta askerlık omırı. –yazı be basım qırım tatarca öz ana tılımızde yasaq bola; sade ailede qonuşula ana tılımız. -100 cıl sonra rus okupatsiyesınden, 1883 te Ismail Gasprinski Bahçisaray da “Tercüman” gazetını şığara öz ana tılınde ve onı qoruğan 4 dünya padişaları / imperatorları bar bolıp turğanda etrafında.
- Tatarların surgunı “umumhalq” surgunı bola. Surgunde, 5 uzaq ülkege cıberılgenlerın babaları, balaları, qocaları Berlin de cenkte oleler sebebını nemselermen “ ış bırleşmesı” yasaldı degen iptıra aytılğanda. Ozbekler onlarnı tayaqlarman ve taşlarman beklep turğanda, vagonların aşılğan qapılarından qartlar em apaqaylar cılaşıp cerge catalar “Alla! Alla! dep.
- “Umumhalq” cıberıle surgunge babaları partizan bolıp almanlarğa qarşı Qırım’ nın dağlarında uruşqanda; partizan çetelerın komandantları tatar, 50 aktivistlerın adları yazuvlı Türk ve alman gazetlerınde; 1941-1944 arasında tatarların partizanları almanlarğa qarşı uruşa.
- Surgun bolğan tatarların kobısınde madalya bar: SSSR / CCCR/ GEROY / GAZİ namında (kor Mırza Bala, Ist.Cumhuriyet gazetası, 22Temmuz 1950, sayı 9323)
- 18 Mayıs 1944 cılın ertenınde er tatar oturğan üyın qapısına bır subay ve ekı asker, rus, kelıp vahşice urmağa başlay ve 15 daqiqa ızın bere üynı boşatmaq uşun. Istemegenler, şo yerde ottırıle, emırge kore…
- Eşref Şemizade,qırım tatar meşhur şairı, 21 haziran 1941 de mahpuske atıla, 17 mayıs 1944 te serbest bıraqıla ve Qırım’ğa kele; bır qaş saat yuqlağanson surgunge cıberıle…Nevaqıt bırleşken o ve neşın, alman ordısıman?Stratejya ve politika meselenın barlığını kosteremız yazıp ki Azerbaycan’ da ya da çeşit ülkede yaşağan qırımtatarları surgunge cıberılmegen… -Surgun bolğanların tam sayısı bılınmiy, ama bız Vatanğa kaytıp kelgenson yasalğan statistikanı bo yerde yazmağa mecburmız: “Son senelerde yasalğan statistikalar türk milletlerın surgunın on milyondan fazla dep kostereler! Eğer hatırlatsaq serbest ve medenî dünyağa bu tarihlernı, aqiqatnı anlatqan bolarmız: 2.XI.1943 te Kalmuklar surgun etıle; 23.II.1944 te çeçenler bola; 18.V.1944 te qırımtatarlarına sıra kele. SSSR de bolğan qanlı cinayetler ekı sene sonra bılınmekte, nevaqıt Pravda 26.VI.1946 da rus parlamentosunın qararlarını yaza surgunnı “kereklı ceza “dep tanıta, çünki bunlar, “Vatan hainlerı”ekenler!? Qaysı Vatanın? Kımın o Vatan? Batı qaberdar boldı anca ekı subay 1952 de serbest dünyağa cetışkende: oset G.Tokaev, rus Grigori Burlutski. 1944 senesın barı Qırım tatarları uşun trajik kunler hazırlağanını bıldırmekte, çünkü, “serbestlık” bergen qızıl ordı yaqınlay tura ve onın komandasında “Stalin, qızıl dev” bar. Eğer 1940 cılında sovyetler ordısında 57.000 qırımtatar askerı uruşqan desek, statistikalar kostere 1944 cılında almanlarğa qarşı uruşa 80.000 qırımtatar askerı! Yaqın 10.000 qırımtatar caşları asker yesırı bolıp Batı da, inanıp faşist ideallarına, almanlarman bırleşıp sovyetlerge qarşı cenkke hazırlene, almanlar söz bergen edıler Qırım’nı tatarlarğa ait korgenlerıne, onların 3.000 senelık tarihlerını tanıp o topraqlarda. 1783–lerden itibaren, Çarlıq Qırım’ nı ozıne bağlağanson, qırımtatarların sayısı beş milyondan uş buçüq milyonğa kelgen edı, ve, ekıncı dünya cenkınden son, bır milyonğa tuşıp. Haqsızlıqlar, ottıruvler, Sibirge surgunler, mahpusler, zorman ruslaştırma politikası, humumhalq koşuvlernı ızlandırdı. Bır Stalin korer boldı vaziyetnın çaresını, yani tatardan qurtulmaqnı, Qaradenız ge şığış bolğan Vatan Qırım’ nı rus bolmağan milletlerden “temızlep”! Acaba, bu rus okupatsyası 1944 te Qırım da Nisan ayında,Hitler’ nın yahudilerge etken vahşilıgımen alaqası bolğandır mı? Nisan 1944 te KGB AJANLARI 24 SAAT IŞINDE TATARLARNI YAĞMA ETELER VE OTTIRELER.Ailenın balası Qızıl Ordı da bolğanı bıle anlaşılmay bo qatlyam da, cerlı milletke qarşı haqsız cenkte! Ve bolay kele 18 Mayıs 1944 Stalin’ ın surgun emırı butun milletke qarşı, qırımtatarlar cıberılıp Ozbekistan’ğa, Kazakıstan ve Ural, Karelya boşlıqlarına (asılında 5 Asya gerı ülkelerge, yaşayış ağır em çaresız cerlerge, 1940 senesınde Stalin’ın qurğan pilanına kore). 18 Mayıs 1944 nın ertenınde, tan aşlayatırğanda, tatarların koylerı ve şeerlerı rus askerlerımen tolışa ve bu emır aytıla: “15 daqiqada evlerınızden şığınız!”Hatıravlar dertlı ve ağır, qartlar, apaylar, balalar, cılaşa, aqaylar frontta uruşqanda! Kobısı kepınlıklerını alğanlar, bazıları qaşıq, bıraz may, ışecek suv alıp ketkende cürtlarından! Red etkenler, qurşunğa tızılgenler. (Makalemız EMEL de ve Aff KITABI’mızda basılğandır, I, II, III cı basımlarda).
- 1945 senesımen başlap rusların komendaları Şarqı Avrupa ülkelerınden Qırımtatarların ızlap ve lagerlerge qapap toplamağa başlay. Butun bu senelerde, 1945,1948, 1952 lerde, Romanya’nın içersınde qırımtaraları, kelme ve ya cerlı, tutuqlanıp mahpuslerge atılalar, ottırıleler, anket zamanında ya sonunda, kop ve agır mahpus cezası berılıp. Balabanımız M. Ülküsal’nın omır borıcı ve emelı bolğan mesele, bo milli katlyamnı da ala. (masacru).
- Kenarğa salınğan Sovyet Bırlıgı qaradı ozıne aff etılmek çaressını, bılgı hazinesını aqtarıp, desekte bolar, 1948 de tarihçı P.N.Nadinski yaza: “Ekıncı dünya cenkın sonundaqı Qırım jenosidı haq kıbı yasaldı, sovyet hükümetnın hainlerıne qarşı.” Ama bo fikir yalan, sahte ve haqsız ekenın dünya tanıdı. Nadinski, Grekov ve Smirnov qanıt (argument) tabalmadılar. Qırımtatarları Ansiklopedyalardan ve editorlıqnın dünyasından qayb bolğan edıler.Sessızlık basa bugunde.
- 1921 de Qırım tatarları taraf alğan edıler autonom / müstakil kıbı Bağımsız / Serbest Qırım‘nın Kongresıne, nasıl yazıldı Canı Dünya dergısıne, sistemalı politika uşun qanıt kosterıp anlaştırıp ki 1944 nın hainlıgı olarğa duşmanlıqtan kelgen bir uydurmaq, ihtıra! Sovyetlernın dolapların bırısınde, nevaqıt qaşıldı alman ordusından, 1941 den qalğan dokumanda bıldırme barını bıldık, Qırım’ dan Kazakıstan ğa surgun fikirı o zamandan yaratılğanına dair (ve bolay boldı almanlarman 1942 cılında).
- Sabri Arıkan’nın kitabında “TOPYEKUN SÜRGÜN VE KATLİAM”, onı bız EMEL mecmuamızda romencege tercüme etıp yazdıq, sayı 7, cıl 75, Temmuz 2005 te kosterıp Berlin’de gazilerımın tutuqlanmalarını, kobısın kokregınde GAZİ MADALYA bar ekende. Ve bolay kele bızge qarşı yazğanları: “UNUTMANIZ!”
- 1950 dekı Sovyet Atlas’ı Qırım ‘nın rus cemaatıne dair yaza – tatarlar onda artıq yoqlar! Bu sebepten onı Ukrayna’ğa bayladılar sonraları, Şubat 1954 te... bu sebepten rus ordısı onı 2014 te zapt ettı...Qırım’ da bugun bar bolğan tatarlar, yani qırımtatarları, seslerın şığarmaylar, onların haqları yoq, eger ses şığarsalar, surgunın taa yamanı başlarına cığılmağa azır...Ve normal, milletnı yasaq etkenson, Tarihını de, keldı sıra 18 Mayıs yaqınlağanda, Mecliske de!
- Ve bugun, 18 Mayıs 2016 da, Qırım’ın qaşıncı zapt etlımesıne qarap turıp yaşaymız? Vayıldamaqtan başqa, marş yasamaqtan başqa, dua oqumaqtan başqa, ne şaremız bar… Ogadar. Ve işgal sure, kun kelıp patlar, ama, o zaman, aramızdan qaştane qalıp asıl tarihımıznı bılıp oturar?
AYTINIZ...18
mayıs 1944 nı... //
Aytınız,
kokten kelgen „kutsal” avalar,
Aytınız
bulutnı yaratqan qarlı avalar,
Aytınız
qar - cavun bolıp tuşken parşalar,
Qorqmadan,
aytınız, aytınız qorqmadan!
Aytınız
topraqnı carıp şıqqan duyğular
Koklerge
tırmaşıp baylanğan sırlar
Dağnı
ırıtken, denıznı cütqan şayınşuvlar
Surgunnı
bıldırınız temızlengen gunalar!
O
kunı tatarlar kuneşnı kormegen
O
kunı tatarın üyünde aş-su pışmegen
O
kunı qundaqta bala osmegen
Dünyadan,
aqırdan, yardım kelmegen...
Surgun
kunınde, er tatar üyunde
Askerler
qapını aşıp kırgende
Okırgen
sesmen quvulmaq emırınde
Surgunnı
aytqanlar er tatar üyünde...
O
sene, Alla’m, korılmez surgun
Milletler
coq bola, aqırzaman o kun
Tatarlar
koreler can qıyğan bır surgun
Qırım’
ın milletı kordı yamanlı surgun...
Onsekız
mayısta boldı en yaman surgun
Qırım’nın
toprağı çiyneldı, milletı surgun
Berlinde
olgenın abayın rus ettı surgun
„Geroy
babası aydaldı - vahşice, surgun!//
1944
onsekız mayıs surgunu Qırım’da //
Qalmadı
tatarnın ızı bo şanlı topraqta.
aberler
ketmedı duşmandan dostqa
1944
onsekız mayıs kunu tuvğanda...
Yarıdan
kobı milletın bo colda oldı
İnsanlar
şurudı, şeşekler qurudı, soldı
Vatanım
toprağı tatardan boşaldı
Milletım
candı, milletım vatansız qaldı!
Milletım
candı... bız vatansız qaldıq...
Spuneți
... 18 mai 1944...
„Sfinte”
valuri de aer din ceruri, voi, spuneți
Din
al norilor fum forme minuscule, spuneți
Veniți
ca o ploaie și lumii întregi să-i spuneți,
Fără
de teamă lumii de mâine adevărul duceți!
Dureri
ce au spart pământul venind din adâncuri
Taine
dezgropând morminte se urcă la ceruri,
Se
topiră munții, marea–i înghițită de doruri
Spuneți
surghiunul acelora ce vor dori onoruri
În ziua aceea tătarii n-au
văzut soare
În
ziua fatală ei n-au avut apă, mâncare ...
Pruncul
din leagăn atunci a crescut, oare?
Ajutor
n-au avut de la viu sau de la cel ce moare...
Ziua
surghiunului a venit în casa tătarului
Cu
pumnul și pușca cumplită a soldatului
Cu
vocea ce urlă a ascultat zicerea ordinului
Surghiunul
a venit în casa tătarului...
Anul
acela-i plin cu surghiunuri, o, Doamne,
Se
pare că vine apocalipsa, dispar popoare
Tătarii
văd surghiunul ce ucide fără onoare
Poporul
Crimeii a văzut etnocidul său, Doamne...
La
optsprezece mai a fost un groaznic surghiun
Au
stârpit temelia, băștinașii merg în surghiun
Mama
fiului erou la Berlin e trımısă în surghiun
Tatăl
eroului este gonit barbar în surghiun.
Crimeea
trăiește un surghiun de coșmar
Pământul
ei nu poartă urma niciunui tătar.
Dușmanul
n-a trimis vestea către prietenii mari
Sunase
groaza zilei - de 18 mai *44 pentru tătari...
Mai
mult de jumătate din popor pe drum a murit
Trupuri
putreziră, florile uscate s-au ofilit
Pământul
patriei în ziua aceea de tătari s-a golit
Arde
poporul meu, poporul devine apatrid.
Arde
poporul meu, devenim un neam apatrid...
30
Aprilie 2016
