Proverbe E

 

Ebın tapqan et aşar.

Kolayını bulan (gönül yapan ) et yer. Cine poate mănâncă carne.

Ebte onmağan eş onmaz.

Kolayı bulunduğu zaman başaramayan ve mutlu olmayan hiç olamaz.

Cine nu s-a descurcat în viață, devenind fericit și îndestulat atunci, nu se va realiza.

Eceli kelgen eşkı şobanın tayağına süykenır.

Eceli gelen keçi çobanın sopasına dayanır, sürtünür.

Capra căreia i-a sunat ceasul morții, se sprijină pe toiagul ciobanului.

Eceli kelgen ışqan catqan mışığın quyruğun tırnar.

Eceli gelen fare yatan kedinin kuyruğunu tırmalar.

Șoarecele căruia i-a sunat ceasul morții, trage de coada pisicii culcate.

Eceli kelgen it camının duvarına siyer.

Eceli gelen it camiin duvarına siyer.

Câinele căruia i-a sunat ceasul morții face pipi la gardul geamiei.

Eșkı bergen koy alır, eş bermegen ne alır?

Keçi veren koyun alır, hiç vermeyen ne alır?

Cine oferă o capră primește o oaie, cine nu oferă nimic, oare ce primește?

Eşki can dertınde qasap may peşınde.

Keçi can derdinde kasap yağ peşinde.

Capra își apără sufletul (viața), măcelarul se preocupă de grăsime.

Ekı qulaqqa bır auız, ekı tınla bır ayt.

Iki kulağa bir ağız, iki dinle bir söyle.

O gură la două urechi, ascultă de două ori și vorbește o dată.

Ekı it talaşsa şıngene col tabar.

İki it dalaşırsa çingene yol bulur.

Când doi câini se bat, țiganul își găsește salvarea.

El auızı tıyılmaz.

El ağzı (konuşmaktan ) menedilmez.

Gura lumii n-o poți astupa.

El auışıman suv ışken qanmaz.

El avucu ile su içen (suya) kanmaz.

Cel care bea apă cu mâna altuia, nu se satură de apă.

El atına mıngen şalt tuşer.

El atına binen çabuk iner.

Cel care călărește calul altuia, cade ușor.

El atı terşen el kıyımı kırşen bolır.

El atı çabuk (kolay) terler el giyimi çabuk (kolay) kirlenir.

Calul de împrumut asudă ușor, haina de împrumut se murdărește ușor.

El ayıbın korgende dort boladır kozı, oz ayıbın korgende kör boladır kozı.

El ayıbın gördüğü zaman dört açılıyor gözü, kendi ayıbını gördüğü zaman kör oluyor gözü.

Când vede rușinea lumii, ochii îi crapă în patru, când vede propria rușine, orbește.

El auızına ellı arşın bez cetmez. El ağzına (kapatmak için) elli arşin bez yetmez.

Ca să închizi gura lumii, nu-ți ajung cincizeci de metri.

El kozımen qız alma, keşe kozımen böz alma.

El gözü ile kız alma, gece gözü ile bez (kumaş) alma.

Nu lua fata văzută de străini, nu lua pânza văzută noaptea.

El kozı carıq bermez.

El gözü aydınlık vermez.

Ochiul străin nu te luminează.

El malıman maqtanğan şalt susar.

El malı ile övünen çabuk susar.

Cel care se laudă cu marfă străină, tace repede.

Elge qalğanın qara kunge qalğanındır.

Ele kaldığın kara güne kaldığındır.

Dacă depinzi de lume, înseamnă că ai intrat în zile negre.

40

Elıpnı korsa tayaq mimni korse şoqmar sanar.

Elifi görse mertek mimi görse çomak sanır (tam cahil).

Văzând prima literă arabă (elif) el va crede că vede un toiag, dacă vede litera „mim” va crede că vede un stâlp gros cu patru muchii.

Eplı kışı etmeklı bolır.

Kolayını bilen kişi işgüzar olur.

Cel priceput la treabă va ajunge meșter.

Er bala bau alması, qız bala tau alması.

Erkek çocuk bahçe elması, kız çocuk dağ elması.

Băiatul este mărul de grădină, fata este mărul de pădure.

Er bolğan otmegın taştan şığarır.

Er olan ekmeğini taştan çıkarır.

Cine este bărbat își scoate pâinea și din piatră.

Er enseden kız manlaydan bellı bolır.

Erkek enseden qız alından anlaşılır.

Bărbatul se vede după grumaz, fata, după frunte.

Erınşegın yarını pıtmez.

Haylazın yarını bitmez.

Puturosul nu mai termină de folosit cuvântul mâine.

Erınşeknı er almaz.

Haylazı (kızı) er almaz.

Fata puturoasă nu va fi luată de nici un bărbat.

Erınşek ekı ışler artından parmağın tışler.

Haylaz bir kişi iki kerede yapar, arkasından (iyi olmadığını görüp) parmağını ısırır, şaşar.

Omul leneș muncește dublu, la urmă își mușcă degetele văzând lucru nereușit.

Erınşeknı tez elge bererler.

Haylazın adını tez çıkarırlar.

Renumele leneşului repede se va afla în lume.

Erınmegennın ernı aşlı.

Haylaz olmayanın dudağı (ağzı) aşlı, karnı tok olur.

Cel harnic va avea foamea la buze, stomacul fiind sătul.

Erınşek oturıp yuqlar catıp ışler.

Haylaz oturup uyur yatıp çalışır.

Leneșul doarme stând, muncește culcat.

Erınșekke qız aylencıge yüz berme.

Haylaza kız şarlatana yüz verme.

Nu da fată leneșului, nici obrazul șarlatanului.

Erkek tananın başı balaban. Erkek dananın başı büyük.

(Açıklama: Türklerde partyarkal ( pederşahi) aile sistemi olup geldiği için erkeklere çok mevki verilir ve itibar edilir.Bunu anlatmak için dananın bile erkeği makbuldur anlamına söylenmiştir). Vițelul mascul are capul mare.

Explicație: Turcii acordă atenție mare bărbaților, poate și ca urmare asistemului patriarhal. De aceea, se consideră aici că și vițelul mascul este un simbol prețios.

Erkek tıştan apaqay ışten üy yasayım demelı.

Erkek dışarda çalışıp kadın içerde tutumlu olup aile ocağını mutlu kılalım demek.

Bărbatul muncind dinafară, femeia muncind dinăuntru vor putea realiza cuibul dorit.

Erın cașı ekı otuz.

Erkeğin yaşı iki otuz (erkek altmış yaşında ihtiyarlamaya başlar).

Bărbatul începe să îmbătrânească la de 2 ori 30, adică la 60 de ani.

Erın qızğanmağan ırğaşı bolmaz.

Erkeğini kıskanmayan dişi olmaz.

Cine nu simte gelozie pentru bărbat, nu poate fi numită femeie.

Erınmi cuvurğannın rızqı artıq.

Üşenmeden koşanın rızkı fazla.

Cel care aleargă fără să se lenevească, va avea câștig.

Erte turğan col alır, erte üylengen döl alır.

Erken kalkan yol alır, erken evlenen döl alır.

Cel care se scoală de dimineață merge sigur pe drumul lui, cel care se căsătorește devreme câștigă o generație.

Erte turğannın qısmetı aşıq.

Erken kalkanın kısmeti açık.

Cel care se scoală de dimineață are norocul în față.

Eșel olse itler toy yasar.

Eşek ölürse itler toy- düğün yapar.

De moare măgarul, câinii fac nuntă.

Eşek qulağın bır oynatsa quyruğun ekı oynatır.

Eşek kulağını bir kere oynatsa kuyruğunu iki kere oynatır.

Dacă măgarul își mișcă o dată urechea coada și-o mișcă de două ori.

Et etke sorpa betke.

Et yiyen etlenir ama supasını (et suyunu ) içenin yüzü gerilir, güzelleşir.

( Etin suyu kendisinden daha yararlıdır).

Carnea este pentru carne, supa este pentru față.

(Supa de carne este folositoare pentru înfrumusețarea feții).

Et kırgen cerge dert kırmez.

Et giren yere dert girmez.

Unde carnea este folosită, durerea nu are ce căuta.

Et kormegenge cıger tansıq.

Et görmeyene (yemeyene) ciğer nadirattan sayılır.

Pentru cel ce duce lipsa cărnii (în hrana lui), ficatul devine o raritate.

Et pıșmese bet pıșer.

Misafire mutlaka et pişirip yedirmeli, yoksa ev sahibnin yüzü pişer (kızarır).

Dacă musafirului nu i se gătește carne, fața (gazdei) se coace.

Et sasığın tuz cuvar, er sasığın mal cüvar.

Et kokusunu tuz yıkar (giderir), erkeğin kokusunu (kötü işini) mal yıkar, örter.

Mirosul de carne sarea o curăță, mirosul bărbatului (care a greșit) o curăță banii.

Et tırnaqtan ayırılmaz.

Et tırnaktan ayrılmaz.

Carnea nu se separă de unghie.

Etkenınmen maqtanma.

Yaptığınla övünme.

Nu te lăuda cu faptele din trecut.

Etegın cenın toplayalmaz orun toturur.

Eteğini yenini toplayamaz mevki işgal eder.

Nefiind în stare să-și adune poalele sau mânecile, va da vina pe prea marea sa ocupație.