Proverbe T

 

Taban kırlenmiy tamaq toymaz.

Taban kirlenmeden damak (karın) doymaz.

Până nu se murdăresc tălpile nu se satură burta.

Tabanğa quvet cavnı coqet.

Tabana kuvvet düşmanı yoket.

Putere tălpilor ca să piară dușmanul.

Tatanğan quturğandan beter.

Tadanmış kudurmuştan beter.

Cel care s-a obișnuit este mai rău de cât cel turbat.

Talaqaman bolğan ış şalt pıter.

İmece ile olan iş çabuk biter.

Treaba făcută în comun se termină repede.

Tamırlıda tartış ıruvlarda uruş bolır.

Köklüde (kökü çok olan ailede) tartışma soyu çok olan ailede vuruşma olur.

În familiile cu multe ramuri vor avea loc multe ciocniri.

Tanrının kunu tarıdan kop.

Tanrının günü darıdan çok.

Zilele Domnului sunt mai multe decât grămada meiului.

Tarlan tuz bolsun apaqayın qız bolsın.

Tarlan düz olsun karın kız olsun.

Ogorul să-ți fie drept, femeia să-ți fie fată.

Tarlanın şayırı qıznın şeberı.

Tarlanın çayırı kızın hünerlisi.

Valea ogorului înseamnă fata pricepută.

Taş baş carar, tamaq taş carar.

Taş baş yarar, tamah (hırs) taş yarar.

Piatra îți sparge capul, stomacul, piatra o sparge.

Taş cerınde auır.

Taş yerinde ağır.

Piatra este grea la locul ei.

Taș astında bolmasın tau artında bolsın.

Taş altında olmasın dağ arkasında olsun.

Nu sub piatră, ci în spatele pădurii să fie.

Tatlı tamaqnın tapqanı tamağından artmaz.

Pisboğazın bulduğu boğazından artmaz.

Nimic nu-i prisosește de la gură omului lacom la mâncare.

Tatsız aşqa tuz qatsın, aqılsız başqa soz qatsın.

Tadsız aşa tuz ne yapsın, akılsız başa söz ne yapsın?

Mâncării fără gust sare să-i pună, capului fără creier, vorbe să-i spună.

Tayaq Cennetten şıqqan.

Dayak Cennetten çıkmış.

Bățul (toiagul) e rupt din rai.

Tayaq ayuğa namaz üyretken.

Dayak ayıya namaz öğretmiş.

Bățul l-a învățat Namaz-ul pe urs.

Tayaqtan qașıp șoqmarğa, cavından qaşıp burşaqqa tutıldı.

Dayaktan kaçıp çomağa, yağmurdan kaçıp doluya tutuldu.

Fugind de băț a ajuns la ciomag, fugind de ploaie, la grindină.

Tazın bezengenı pıtmez..

Kelin süslenmesi bitmez.

Nu se termină împodobirea chelului niciodată.

Tazın qazanğanı bezengenıne cetmez.

Kelin kazancı süslenmesine yetmez.

Câștigul chelului nu-i ajunge nici la împodobire.

Taz bezengeşı toy darqar.

Kel süsleninceye kadar düğün dağılır.

Până se gătește chelul, nunta se termină.

Taz lac bılse ozın başına cağar.

Kel ilaç bilse başına sürer.

De-ar ști leacul, chelul s-ar unge pe cap.

Temır tavunda qız şağında.

Demir tavunda kız çağında.

Temir este în pădure, fata, le are pe ale ei.

Tenbelın ışkırlıgı ış pıtken son başlar.

Tenbelin işgüzarlığı iş bittikten sonra başlar.

Dorul de muncă al leneşului începe la sfârşitul lucrului.

Tenbelin ışı pıtmez, caz kelse de qışı pıtmez.

Tenbelin işi bitmez, yaz gelse de kışı bitmez.

Treaba leneșului nu se termină, de vine vara, el are iarna lui.

Tenbel cıgıt yar tapmaz.

Tenbel yiğit yar bulmaz.

Flăcăul leneș nu-și găsește iubită.

Tenbelge iş buyur sağa aqıl üyretsın.

Tenbele iş buyur sana akıl öğretsin.

Dă-i de lucru leneșului ca să-ți dea idei.

Tentegım tezek camanım capma ketırır.

Hovardam (delişmenim) tezek yaramazım dıvara yapıştırılıp kurutulmuş ince tezek getirir.

Prostul îmi aduce tizik, răuvoitorul, uscătura lui lipită de perete.

Ten tenımen teke müyüzımen.

Eşit (akran) eşiti ( akranı) ile teke de boynuzu ile iddialaşır, güreşir.

Fiecare se luptă cu cel potrivit lui, numai țapul se luptă cu coarnele.

Tentek attan toz şığar.

Delişmen (serkeş) attan toz çıkar.

Praful se alege din calul zăpăcit.

Tentek bolsan tegıs bol.

Hovarda isen herkese karşı ayni ol.

Dacă ești prost menține-te galanton cu toată lumea.

Tentekten doğrı cevap.

Hovardadan doğru cevap.

Răspunsul drept vine de la cel sărac cu duhul.

Teregın qurtı ozınden bolır. 

 Ağacın kurtu kendinden olur. 

Viermele lemnului se naște din el.

Tereknı qurt kışını dert saqatlar.

Ağacı kurt, kişiyi dert sakatlar.

Viermele termină lemnul, suferința, omul.

 

Terek talında iyilir.

Ağaç dalında (fidan) iken eğilir.

Pomul se înclină pe crengile lui.

Terek neğadar uzasa kokke cetmez.

Ağaç ne kadar uzasa göğe yetişmez.

Oricât s-ar prelungi pomul la cer nu va ajunge.

Tılden kelgen elden kelse erkes Han bolır.

Dilden gelen elden gelse herkes Han olur.

Dacă tot ce iese din gură se va face cu mâna, toți ar ajunge Hani.

Tılenşının torbası tolmaz.

Dilencinin torbası dolmaz.

Sacul cerșetorului nu se umple niciodată.

Tılı bolmasa başın it aşar.

Dili olmasa başını it yer.

De n-ar avea limbă câinele îi va mânca capul.

Tılın tıyğan başın qorır.

Dilini (kötülükten) yasaklayan başını (beladan) korur.

Cel care își scurtează limba, își va feri capul de necazuri.

Tılın coytqan soyın coytar.

Dilini kaybeden soyunu (milletini) kaybeder.

Cel ce îşi pierde limba, își va pierde naționalitatea.

Tırmenşı unğa tükancı mayğa carımaz.

Değirmencide un dükkancıda yağ bol olmaz.

Nu vor avea din belșug făină morarii și ulei băcanii.

Tiyme balağa şatarsın belağa.

Dokunma çocuğa çatarsın belaya.

Nu te atinge de copil că vei da de belea.

Tışın tışke tiymese ettır, ayağın cerge tiymese attır.

Dişin dişe dokunmazsa (yediğin) ettir, ayağın yere dokunmazsa (bindiğin) attır.

De nu se lovesc dinții de dinți e carne, picioarele, de pământ, înseamnă că ești călare.

Toqnı sıylamaq zor.

Tok kişiyi ağırlamak zor.

E greu să-l mulțumești pe omul sătul. \ 81

Tonı camannı it qabar, gonlı camannı Tanrı qağar.

Kürkü kötü olanı it kapar (ısırır), gönlü kötü olanı Tanrı çarpar, kenara atar.

Pe cel cu cojoc mare, îl prind câinii, pe cei cu suflet rău Dumnezeu îi va lovi.

Torbasız at corğalar, soqır pışaq ırğalar.

Torba (yem) yemeyen at rahvanlar (koşmaz), kör bıçak hırpalar ( kesmez) eziyet verir.

Calul lipsit de traista cu hrană nu va alerga, cuțitul chior nu va tăia.

Toy bolır ekı kışıge, tasası delı kışıge.

Düğün olur iki kişiye, tasası deli kişiye.

Nunta poate fi pentru doi oameni, vasul , pentru nebuni.

Toy opkesız bolmaz.

Düğün şikayetsiz (dargınlıksız) olmaz.

Nu există nuntă fără regrete.

Toy pıtken son qınanı kozıne sep.

Düğün bittikten sonra kınayı gözüne serp.

După nuntă poți să-ți pui kîna și pe ochi.

Toyğa barsan toyıp bar şontıq tonın kıyıp bar.

Düğüne gidersen doyup var kısa kürkünü giyip var.

(Açıklama: Düğünde kalabalık çok olur karnını doyuramazsın, onun için karnını doyurup git. İtibarın olması için hiç olmasa kısa kürkünü giy.)

De te duci la nuntă, du-te sătul, pune pe tine măcar cojocul cel scurt.

(Explicație: Nunta poate să fie aglomerată, de aceea e bine să te duci sătul. Pentru a fi bine primit, pune pe tine măcar cojocul scurt.

Toyğa toqmaq cıyılır.

Düğüne tokmak toplanır.

(Açıklama: Düğün olacak evde bir iki gün evvelden 8-10 genç kahve döğer.Bu yuzden kahve tokm ağı toplanır. Halk arasında işsiz takımına tokmak da denilir.

Düğünlere daha ziyade böyleleri toplanır, parasız yer ve içerler.Bu anlamda da söylenmiş olabilir.

La nuntă poți avea surpiza să dai peste cei demni de ciomege.

(Explicație: La nuntă se pot aduna chiar şi cei ce merită a fi ciomăgiți.În casa unde va fi nunta, cu câteva zile mai înainte se adună 8-10 flăcăi pentru a râșni (în trecut, cu ciomegele) cafeaua. Nunta poate găzdui oameni fără căpătâi, care vin spre a mânca și a bea fără să plătească.

Toysız üy bolır olımsız üy bolmaz.

Düğünsüz ev olur (ama) ölümsüz ev olmaz.

Casă fără nuntă poate să existe, dar fără înmormântare, nu.

Togulgenden calap qal.

Dökülen şeyden hiç olmazsa yalamaya bak.

De la o revărsare de belșug, măcar să ai ce linge.

Tonulgen tore atasından cat qalır.

Umutunu kaybetmiş asılzade atasına yabancı kalır.

Prințul care s-a îndepărtat de obiceiuri se va înstrăina fașă de strămoși.

Tore torge caraşır.

Asılzade evin en mutena yerine (sadır köşesine) yaraşır.

Prințului de sânge îi va sta bine la loc de cinste.

Torkunı yaqın tozalmaz, toşek ornın cıyalmaz.

Evlendikten sonra ilk kez babasını ve anasını ziyaret edecek olan gelin sabır edemez, yatağını ve sedirini toplayamaz, telesir (heyecan içinde çırpınır).

Obiceiul nu-l va putea stăpâni, în emoție se va pierde.

(Explicație: După căsătorie, la prima vizită făcută părinților, nora nu se poate adapta, nu-și poate strânge așternutul, ci se va lăsa cuprinsă de emoție).

Tuvğan aynı pıttı kor, tuvğan qıznı cettı kor.

Doğan ayı bitti ( hemen biter) gör, doğan kızı da (hemen büyüyüp) yetişti bil, gör.

Luna care a răsărit e bine s-o vezi stinsă, așa cum e bine să vezi cât de repede crește fata ce abia s-a născut.

Tuğan tuğanman tabışır catqa bela cabışır.

Kardeş kardeşle buluşur ve anlaşır arayı bozan yabancıya bela yapışır.

(Açıklama: Yabancı birisi iki kardeşinarasını bozmamalı).

Ruda își poate întâlni ruda, atunci străinul va da de belea.

( Explicație: Un străin nu trebuie să strice relațiile dintre rude).

Tuvğan cerınden bek toyğan cerın.

Doğduğun yerden doyduğun yer iyidir.

E preferabil locul în care te saturi locului unde te-ai născut.

Tul apaqayın artından avız tolısı lap cürer.

Dul kadının arkasından ağız dolusu laf gezer (yürür).

Vorbe revărsate din gurile bogate umblă după femeia văduvă.

Tuy şorbanın toqlığı cengemnın doslığı.

Darı çorbasının tokluğu (ne ise) yengemin dostluğu da odur.

Prietenia cumnatei este precum te saturi cu ciorba de mei. 

Tuyediy boyın bolğaşı tuymediy aqılın bolğaydı.

Deve kadar boyun olacağına (keşke) düğme kadar aklın olaydı.

Decât să ai trup mare de cămilă, mai bine ai avea minte cât un nasture.

Tuyesı bolmasa botası bar arışı cerde catmazğa.

Arabasını yürütmek isteyenin devesi yoksa yavrusu vardır, onunla işini görür, yeter ki meram etsin.

E de ajuns să vrea să muncească, chiar dacă în loc de cămilă are doar un pui de cămilă.